(18) *Kobitay Chandogya Upanishad* Tritio Adhyay, shosttho - dosom khondo

॥ तृतीयॊऽध्यायः ॥
---------------
---------------
॥ षष्ठः खण्डः ॥
तद्यत्प्रथमममृतं तद्वसव उपजीवन्त्यग्निना मुखेन न वै देवा अश्नन्ति न पिबन्त्येतदेवामृतं दृष्ट्वा तृप्यन्ति ॥ १ ॥
त एतदेव रूपमभिसंविशन्त्येतस्माद्रूपादुद्यन्ति ॥ २ ॥
स य एतदेवममृतं वेद वसूनामेवैको भूत्वाग्निनैव मुखेनैतदेवामृतं दृष्ट्वा तृप्यति स य एतदेव रूपमभिसंविशत्येतस्माद्रूपादुदेति ॥ ३ ॥
स यावदादित्यः पुरस्तादुदेता पश्चादस्तमेता वसूनामेव तावदाधिपत्यँस्वाराज्यं पर्येता ॥ ४ ॥
॥ सप्तमः खण्डः ॥
अथ यद्द्वितीयममृतं तद्रुद्रा उपजीवन्तीन्द्रेण मुखेन न वै देवा अश्नन्ति न पिबन्त्येतदेवामृतं दृष्ट्वा तृप्यन्ति ॥ १ ॥
त एतदेव रूपमभिसंविशन्त्येतस्माद्रूपादुद्यन्ति ॥ २ ॥
स य एतदेवममृतं वेद रुद्राणामेवैको भूत्वेन्द्रेणैव मुखेनैतदेवामृतं दृष्ट्वा तृप्यति स एतदेव रूपमभिसंविशत्येतस्माद्रूपादुदेति ॥ ३ ॥
स यावदादित्यः पुरस्तादुदेता पश्चादस्तमेता द्विस्तावद्दक्षिणत उदेतोत्तरतोऽस्तमेता रुद्राणामेव तावदाधिपत्यँस्वाराज्यं पर्येता ॥ ४ ॥
॥ अष्टमः खण्डः ॥
अथ यत्तृतीयममृतं तदादित्या उपजीवन्ति वरुणेन मुखेन न वै देवा अश्नन्ति न पिबन्त्येतदेवामृतं दृष्ट्वा तृप्यन्ति ॥ १ ॥
त एतदेव रूपमभिसंविशन्त्येतस्माद्रूपादुद्यन्ति ॥ २ ॥
स य एतदेवममृतं वेदादित्यानामेवैको भूत्वा वरुणेनैव मुखेनैतदेवामृतं दृष्ट्वा तृप्यति स एतदेव रूपमभिसंविशत्येतस्माद्रूपादुदेति ॥ ३ ॥
स यावदादित्यो दक्षिणत उदेतोत्तरतोऽस्तमेता द्विस्तावत्पश्चादुदेता पुरस्तादस्तमेतादित्यानामेव तावदाधिपत्यँस्वाराज्यं पर्येता ॥ ४ ॥
॥ नवमः खण्डः ॥
अथ यच्चतुर्थममृतं तन्मरुत उपजीवन्ति सोमेन मुखेन न वै देवा अश्नन्ति न पिबन्त्येतदेवामृतं दृष्ट्वा तृप्यन्ति ॥ १ ॥
त एतदेव रूपमभिसंविशन्त्येतस्माद्रूपादुद्यन्ति ॥ २ ॥
स य एतदेवममृतं वेद मरुतामेवैको भूत्वा सोमेनैव मुखेनैतदेवामृतं दृष्ट्वा तृप्यति स एतदेव रूपमभिसंविशत्येतस्माद्रूपादुदेति ॥ ३ ॥
स यावदादित्यः पश्चादुदेता पुरस्तादस्तमेता द्विस्तावदुत्तरत उदेता दक्षिणतोऽस्तमेता मरुतामेव तावदाधिपत्य्ँस्वाराज्यं पर्येता ॥ ४ ॥
॥ दशमः खण्डः ॥
अथ यत्पञ्चमममृतं तत्साध्या उपजीवन्ति ब्रह्मणा मुखेन न वै देवा अश्नन्ति न पिबन्त्येतदेवामृतं दृष्ट्वा तृप्यन्ति ॥ १ ॥
त एतदेव रूपमभिसंविशन्त्येतस्माद्रूपादुद्यन्ति ॥ २ ॥
स य एतदेवममृतं वेद साध्यानामेवैको भूत्वा ब्रह्मणैव मुखेनैतदेवामृतं दृष्ट्वा तृप्यति स एतदेव रूपमभिसंविशत्येतस्माद्रूपादुदेति ॥ ३ ॥
स यावदादित्य उत्तरत उदेता दक्षिणतोऽस्तमेता द्विस्तावदूर्ध्वमुदेतार्वागस्तमेता साध्यानामेव तावदाधिपत्यँस्वाराज्यं पर्येता ॥ ४ ॥
*******************************
তৃতীয় অধ্যায় 
-----------
-----------
ষষ্ঠ খন্ড
--------
প্রথম মধুকোষের যাহাই নির্যাস ,
তাহামধ্যে বসুগণ আর অগ্নিদেবের বাস ||
অগ্নি শীর্ষে ধরি বাসুগন এতেই হয়ে তৃপ্ত ,
ইহমধ্যে গমন আবার পুনরায় আবির্ভূত ||
না করেন ভোজন তাঁরা না করেন পান ,
বিষ্ণু রে হেরিয়া তাঁরা পরমতৃপ্ত হন ||
এ নির্যাসে জানেন যাঁরা তাঁরাও হয়ে তৃপ্ত ,
বাসুসম আধিপত্যে অগ্নি শীর্ষে ধরি পরম পরিতৃপ্ত ||
যেতবধি সূর্যের পূবে উদয় পশ্চিমে অস্ত হয় ,
এ  লোকে তাঁদের সাম্রাজ্য হয় যে নিশ্চয় ||

সপ্তম খন্ড
---------
দ্বিতীয় নির্যাসে হয় রুদ্রগনের বাস ,
ইন্দ্রেরে শীর্ষে ধরি এ অমৃতে নিবাস ||
তৃপ্তিতে ইহাতে বিলীন আবার পুনরাবির্ভাব ও তৃপ্তিতে ,
বিনা পানাহারে পরিতৃপ্ত কেবলি দৃষ্টিতে ||
যিনি জানেন এ অমৃতে তিনি রুদ্রসম হন ,
ইন্দ্ররে মস্তকে ধরি সম তাঁরও ধাম ||
শ্বেতরশ্মিতে বিলীন হোওয়া তার সন্তুষ্টিতে ,
আবার পুনরাবির্ভাবও তাঁর হয় একই তৃপ্তিতে ||
যতকাল সূর্যের উদয় পূবে আর অস্ত পশ্চিমে ,
দ্বিগুন সেই উদয়অস্তের যা হয় উত্তর - দক্ষিনে ||
ততকাল আধিপত্য তাঁর প্রাপ্ত রুদ্রসম ,
রিক ও চতুর্বেদএর পতি তিনি যাহা অমৃতসম ||

অষ্টম খন্ড
--------
তৃতীয় নির্যাসে বাস আদিত্যগণ আর বরুণে ,
বরুনদেবে মস্তকে ধরি আদিত্যগণ তাঁরে প্রভু মেনে ||
কালিমাবর্ণ দক্ষিনোদয় আর উত্তরাঅস্তে ,
দর্শনেই তৃপ্ত আদিত্যআদি বরুন সমস্তে ||
যতকাল দক্ষিনে উদয় আর উত্তরে অস্ত হয় ,
এর জ্ঞাতার ও বাস সেই একই অমৃতে হয় ||
পান আদিত্যসম বিক্রম আর তাঁদের রাজ্য ,
একাধিপত্যে দেব্সম হয় তাঁহার সাম্রাজ্য ||

নবম খন্ড
--------
চতুর্থ অমৃতমধ্যে মরুত্গনের বাস ,
সোমেরে মস্তকপরে ধরি তাঁহাদের নিবাস ,
ঘোর কালিমাবর্ণমধ্যে অন্তর /বাহির -
হন তাঁরা হয়ে তৃপ্ত দ্রষ্টব্য সন্তুষ্টির ||
এর জ্ঞাতা মরুত্সম হন অন্তরস্থ ,
যতকাল সূর্যের উদয় পশ্চিমে আর হয় পূবে অস্ত ||
মরুত্গন সম তিনি প্রবল পরাক্রমে ,,
রাজত্ব করেন এ ঘোর কালিখবর্ণ মরুত্ধামে ||

দশম খন্ড
--------
পঞ্চম নির্যাসে হয় সাধ্যাদিগের বাস ,
ব্রহ্মকে শীর্ষে ধরি যাঁহাদের নিবাস ||
যথা উত্তরে উদিত হয়ে সূর্য দক্ষিনে যান অস্ত ,
সে লোক সে সময়কালে তাঁহাদের -ই সমস্ত ||
তৃপ্ত তাঁরা এ অমৃতে তাঁদের মুক্ত গমনাগমন ,
পানভোজন নয় - তৃপ্ত তাঁরা করে অবলোকন ||
এ অমৃতে জ্ঞাত যিনি তিনি হন সাধ্যা- সম ,,
রাজত্ব তাঁর এ পরমধামে হইয়া তৎ- সম ||

***************

Part Three
-----------
-----------
Chapter VI :
[Meditation on the Vasus]
*On the first of these nectars (i.e. the red form ) the Vasus live, with Agni (fire) at their head. Indeed, the gods do not eat or drink. They are satisfied by merely looking at the nectar.
*They enter into this very form (red colour) and emerge (rise up) from this colour.
*He who thus knows this nectar becomes one of the Vasus, with Agni (fire) at their head, as leader ; he is satisfied by merely looking at the nectar. He retires into that red colour and again rises up from that colour.
*As long as the sun rises in the east and sets in the west, so long does he, like the Vasus, enjoy rulership and sovereignty of this heavenly world.
Chapter VII :[ Meditation on the Rudras]
*On the second of these nectars (i.e. the white form ) the Rudras live, with Indra (as their leader) at their head. Indeed, the gods do not eat or drink. They are satisfied by merely looking at the nectar.
*They enter( retire ) into that white colour and emerge out of  (rise up from ) this colour.
*He who thus knows this nectar becomes one of the Rudras, with Indra (as the leader) at their head; he is satisfied by merely looking at the nectar. He retires into that white colour and again rises up from that colour.
*As long as the sun rises in the east and sets in the west, twice as long does it rise in the south and set in the north and just so long does he, like the Rudras, enjoy rulership and sovereignty.
Chapter VIII : [ Meditation on the Adityas]
*On the third of these nectars the Adityas live, with Varuna at their head. Truly, the gods do not eat or drink. They are satisfied by merely looking at the nectar.
*They retire into that dark colour and rise up from that colour.
*He who thus knows this nectar becomes one of the Adityas, with Varuna at their head; he is satisfied by merely looking at the nectar. He returns into that dark colour and again rises up from that colour.
*As long as the sun rises in the south and sets in the north, twice as long does it rise in the west and set in the east and just so long does he, like the Adityas, enjoy rulership and sovereignty.
Chapter IX :[ Meditation on the Maruts]
*On the fourth of these nectars the Maruts live, with Soma at their head. Truly, the gods do not eat or drink. They are satisfied by merely looking at the nectar.
*They retire into that extremely dark colour and rise up from that colour.
*He who thus knows this nectar becomes one of the Maruts, with Soma at their head; he is satisfied by merely looking at the nectar. He retires into that extremely dark colour and again rises up from that colour.
*As long as the sun rises in the west and sets in the east, twice as long does it rise in the north and set in the south and just so long does he, like the Maruts, enjoy rulership and sovereignty.
Chapter X : [ Meditation on the Sadhyas]
*On the fifth of these nectars the Sadhyas live, with Brahma at their head. Truly, the gods do not eat or drink. They are satisfied by merely looking at the nectar.
*Thy retire into that form and rise up from that form.
*He who knows this nectar becomes one of the Sadhyas, with Brahma at their head; he is satisfied by merely looking at the nectar. He retires into that form and again rises up from that form.
*As long as the sun rises in the north and sets in the south, twice as long does it rise above and set below and just so long does he, like the Sadhyas, enjoy rulership and sovereignty.
************************************